Ormanda Hazine Avı…
Bu sıcak havalarda ormanda uzun yürüyüşler gibisi yok.
Merakyum’da çocukların merakını güdülemek amacıyla çıktık yola. Bu amaçla yapılabilecek güzel bir aktiviteyle başlayalım madem. Ecnebilerin Scavenger Hunt adını verdikleri, bizde nedense “Çöpçü avı” olarak çevrilen bir oyundan bahsetmek istedim.
Oyun, belirli bir mekanda, daha önceden listelenmiş objelerin bulunması şeklinde oynanıyor. Bir çok versiyonu var ve yabancılarda çok yaygın bir eğlence.
Biz bu oyunu genelde ormanlık/koruluk alanlarda oynuyoruz fakat çok çeşitli mekanlarda farklı amaçlarla oynanabilir. Bir müzede çocukların sergiye olan ilgisini arttırabilir, botanik bahçesinde ya da hayvanat bahçesinde farklı canlılara dikkat çekebilirsiniz.
İlk tasarladığım hazine avı. Biraz acemilikle hazırladığım bu avda çocuklar epey başarı sağladı.
Geçen yıl ilk kez çöpçü avı hazırladığımda Datça taraflarında orman içerisindeki bir tesise gidiyorduk. Orman yürüyüşlerini çok sevmeme rağmen bizim kızlar genelde sıkılıyordu. Çevrede çeşit çeşit ağaçlar, değişik bitkiler ve küçüklü büyüklü hayvanlar olduğu halde amaçsız kalan çocuklar ellerine geçirdikleri bir sopayla ağaçlara vurup ses çıkarmak haricinde bir şey yapmıyorlardı. Oysa bu avda dikkatlerini belli bir amaca yöneltmek mümkün.
Hazırlıklar
Aslında bir hazine avı oluşturmak için çok fazla hazırlığa çok gerek yok. Ama yaparsanız da iyi olur. Mesela bulunması gerekenlerin küçük birer resmini (hatta biraz da ipucu) bir kağıda basıp küçük bir kartona yapıştırırsanız oyun tarafını güçlendirebilirsiniz.
Bulunması gerekenleri belirlerken farklı zorluklarda objeler belirlemek de işi daha zevkli hale getiriyor. Örneğin yaprak, çiçek, kozalak veya karınca özel olarak araştırmaya gerek duyulmayan objeler. Bunlar oyuna giriş için şart, kolayca bulunmalılar ki işin heyecanına kapılsınlar. Öte yandan bir sincap ya da örümcek ağı için etrafa dikkatle bakmaları gerekiyor. İşte oyunun eğlencesini arttıran ve çocukların ilgisini perçinleyen kısmı da ‘az bulunanları arama’ görevi. Bunun çok zor olmaması gerekiyor gene de. Sonuçta çocukların dikkat aralığı çok dar ve başarısızlıktan çabuk yıldıkları da bir gerçek.
Ağustos böceğinin derisi, yaz aylarında nereye bakacağınızı bilirseniz bulması epey kolay bir ilginçlik. Deri değiştiren ağustos böceği bir ağaç gövdesine yapışır ve gördüğünüz derinin içinden kayıp çıkar. Böyle bir objeyi bulma çabası bir anda ağustos böceğiyle ilgili bir soru silsilesine döner. Eğer didaktik bir amacınız varsa buna göre ipuçları da hazırlayabilirsiniz.
Bu arada, gideceğiniz yeri önceden araştırmak, mevsimi de dikkate almak gerekiyor. Örneğin Datça gibi kuru sıcak bir yerde eğrelti otu bulmanın zor olduğunu bizzat gördük. Bir keresinde Kaz Dağları için hazine avı tasarlamıştım. Oradaki çam ormanlarında çam kese böceği (sıra sıra yürüyen kahverengi tüylü tırtıllar) olduğunu biliyordum. Son anda planlarımız değişince bu oyunu çam ağaçlarının pek olmadığı başka bir korulukta oynamak zorunda kaldık ve tabii ki pek iyi geçmedi. Araştırma için özellikle doğa yürüyüşü yapanların paylaşımları çok faydalı oluyor. Çektikleri fotoğraflardan ipuçları edinebiliyorsunuz.
Çok nemli bir sonbahar yürüyüşünde özellikle bol yaprak döken ağaçlar altında çok çeşitli renklerde mantarlar bulunabilir. İğneada’daki longoz ormanlarında sadece patika üzerinde 10-15 değişik mantar görmüş, hepsini fotoğraflamıştık. Böyle bir bölgede sadece değişik renklerde mantarlar aramaya dayalı bir av eğlenceli olabilir. Ağaç mantarları gibi görmesi zor objeler de oyunun heyecanını arttırır.
Oyun zamanı geldiğinde güvenliğin her zaman birinci öncelik olduğunu unutmayın. Bu açıdan listeye arı ya da arı kovanı gibi hedefler koymak pek iyi bir fikir olmayabilir. Av sırasında da çocukları yalnız bırakmayın. Uçurumlar, çukurlar, taşların altına veya çalıların arasına saklanmış tehlikeli hayvanlar tadınızı kaçırmasın. Gideceğiniz bölgedeki tehlikeli canlılar hakkında bilgi edinmek çok faydalı olabilir. Özellikle ormanlık bölgelerde yürüyüş rotaları ve kamp alanları bulunuyor ve bunlar hakkında internet üzerinde bilgi edinmek zor değil.
Ormandaki hazine avı oyunları çocukların epey ilgisini çekiyor. Bizim kızlar, hayvanlar ve bitkiler hakkında epey şey öğrendiler. Kahverengi uğur böcekleri olduğunu, değişik tipte örümcek ağları bulunabildiğini ya da kelebek ve güvenin çok farklı olduğunu öğrenmek, doğa ve çeşitlilikle ilgili meraklarını arttırıyor. Bir de oyunun bir kere başlayıp biten bir şey olmadığını gözlemleyeceksiniz. Bir objeyi bulmakta biraz zorlanırlarsa bunu gittikleri her ağaçlıkta arıyorlar. Hazine avı yapmadığımız gezilerimizde bile aynı şeyleri arayıp bulmaya çalışıyorlar.
Hazine avlarının pek didaktik olmayan, ama bilmecelere dayalı bir ev versiyonu da var, başka bir yazıda anlatacağım. Ayrıca bu oyunu müzede ya da sergide oynamak gibi bir planım var. Bu tip yerlerde çocuklar bazen epey sıkılıyorlar. Oysa işi eğlenceli hale getirebilir, bu arada müzede bir şeylere merak duymalarını sağlayabiliriz sanırım. İşe yararsa onu da ayrı bir Merakyum yazısında okuyabilirsiniz.
Önümüzdeki ay daha değişik bir versiyon deneyeceğim. Tatile gideceğimiz yerde gene bir orman var ve bu kez ormanda bazı nesneler saklayacak ve küçük bir de harita eşliğinde onları bulmalarını izleyeceğim. Tabi bunun için gereken hazırlık miktarı daha da fazla. Bakalım nasıl olacak.
Deneyimleriniz olursa katkıda bulunmaktan çekinmeyin lütfen. İyi eğlenceler 🙂
Not: Ormanda çok küçük yaşlardan itibaren yapılabilen bir spor da var. Orienteering (Oryantiring) adı verilen bu spor ormanda harita okumak ve hedef bulmak etrafında gelişen, kondisyona dayalı yarışma formatında da oynanabiliyor. İstanbul Orienteering Spor Kulübü her pazar Belgrat ormanında antrenman yapıyor. Kendilerinden haberdar olmamı sağlayan Çetin Tüker’e teşekkürler.